Jednym z powszechnych deficytów w procesie planowania optymalizacji systemów transportowych w Polsce jest ignorowanie lub – w najlepszym razie – niedocenianie rewolucji technologicznej, której jesteśmy świadkami. Skutkiem takiego podejścia jest postrzeganie osiągania założonych do realizacji celów przez pryzmat wąskiej perspektywy modernizacji (budowy) infrastruktury transportowej. Modelowym przykładem tej tezy jest transport kolejowy, w którym cel skrócenia jazdy pociągiem wiąże się z kosztownymi rewitalizacjami (modernizacjami) torowisk, nie zaś – poprawą koordynacji ruchu pasażerskiego czy pracy przewozowej, które mogą być osiągnięte przez implementację prostych usprawnień organizacyjnych wspomaganych nowoczesnymi technologiami komunikacyjnymi.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia także w przypadku systemu poboru opłat za korzystanie z autostrad. Manualny system poboru opłat stał się już rozwiązaniem anachronicznym, nieefektywnym ekonomicznie oraz operacyjnie. Ten anachronizm dotyka przede wszystkim kierowców samochodów osobowych, których liczba w Polsce przekroczyła już ponad 18,7 mln, co oznacza liczbę zbliżoną do średniej pojazdów w UE na 1.000 mieszkańców. Tymczasem, pod względem liczby kilometrów na 100.000 mieszkańców lub 1.000m² powierzchni, Polska wciąż odbiega od większości państw UE. Na koniec roku 2010 w Polsce przypadało 2 km autostrad na 100 tys. ludności i 3 km na 1.000m² powierzchni, a obecnie wskaźniki te wyglądają niewiele lepiej. Dla porównania w Niemczech na 100 tys. ludności było w tym czasie 16 km autostrad a na 1.000m² powierzchni – 36km, a w Portugalii – 26 km autostrad na 100 tys. ludności i 30 km na 1.000m² powierzchni.

Wspomniana Portugalia jest przykładem państwa, które dostrzegło nieefektywność systemu poboru opłat za korzystanie z autostrad opartego o miejsca poboru opłat, wymagającego kosztownych w realizacji i późniejszym utrzymaniu inwestycji w „twardą” infrastrukturę, zastępując go (obecnie na części dróg) elektronicznym systemem opłat, wykorzystującym nowoczesne technologie komunikacyjne. System ten rozpoznaje pojazdy na podstawie numerów rejestracyjnych zakodowanych w urządzeniu pokładowym i na tej podstawie pobierane są opłaty za przejechane kilometry po autostradzie. Podobne elektroniczne systemy opłat są z powodzeniem stosowane m.in. w Chile, RPA czy Australii. Prace nad jego wprowadzeniem trwają m.in. w Malezji.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest ogólne rozpoznanie problemów związanych z organizacją systemu poboru opłat za korzystanie z autostrad w Polsce oraz wskazanie możliwości jego optymalizacji.

Przedmiotem opracowania jest w szczególności:

1. diagnoza organizacyjna obecnego stanu systemu opłat za korzystanie z autostrad w Polsce,
2. prezentacja szacunkowych wyników finansowych funkcjonowania systemu,
3. identyfikacja możliwości optymalizacji organizacyjnych i finansowych,
4. przedstawienie rekomendacji związanych z organizacją systemu.

W procesie formułowania niniejszego opracowania, jego autorzy korzystali z informacji i dokumentów powszechnie dostępnych oraz dokonywali oszacowań w oparciu o własną wiedzę i doświadczenie zawodowe.