Na szczycie UE i państw Eurolandu w czerwcu 2012 r. zainicjowano prace nad powołaniem tzw. Unii bankowej, zmierzającej do zwiększenia nadzoru i regulacji europejskich nad sektorem bankowym. Jest to propozycja, która wywołuje różne kontrowersje polityczne. Zastanawiając się nad możliwościami realizacji tych pomysłów warto przyjrzeć się próbom podejmowania podobnych inicjatyw w przeszłości.

Czego uczy nas historia? Przede wszystkim tego, że regulacja sektora bankowego napotykała w jednoczącej się Europie potężne problemy. Łatwiej było deregulować przepisy na poziomie krajowym, aniżeli wprowadzać regulacje wspólnotowe lub wzmacniać instytucje nadzorcze na szczeblu europejskim. Wynikało to ze zróżnicowania instytucjonalnego sektorów finansowych i innych instytucji gospodarczych w poszczególnych krajach. Czynnikiem decydującym była intensywna rywalizacja między państwami członkowskimi. Wprawdzie największe państwa wspierały liberalizację, w tym dotyczącą działalności instytucji finansowych. Ale jednocześnie chciały kształtować system europejski zgodnie z własnymi preferencjami instytucjonalnymi i chroniąc – w miarę możliwości – krajowy sektor finansowy. Był on bowiem postrzegany jako ważny zasób geoekonomiczny, niezbędny do realizacji narodowej strategii politycznej na arenie europejskiej. Krajowe banki były traktowane przez polityków jako „okręty flagowe”, które należy chronić w obronie narodowych interesów. Pod wpływem liberalizacji rynków finansowych w Europie intensyfikowano działania konsolidacyjne w tym sektorze. Dlatego obserwatorzy „bitwy o system” finansowy w UE uznają, że sektor finansowy był traktowany jako klucz do hegemonii politycznej w Europie. Natomiast rywalizację narodowych sektorów finansowych przyrównują do taktyki równoważenia władzy (balance of power) między wiodącymi mocarstwami europejskimi. Z tego względu krajowe sektory finansowe należy traktować we współczesnej Europie jako instrumenty geoekonomiczne w gestii państw, które nie tylko realizują ich cele gospodarcze, ale również pełnią ważną rolę geopolityczną.